Q.Festival 2018 / 17, 19 en 20 april – Joana Gama

Klik op de afbeelding voor de originele poster

NL

Reizen door mijn land, Portugal
Joana Gama, piano

BIOGRAFIE

Joana Gama is een pianiste wier talent bij vele projecten wordt ingezet, zowel solo als in samenwerkingsverbanden op het gebied van film, dans, toneel, fotografie en muziek.

In 2017 heeft ze haar proefschrift bij de Universiteit van Évora verdedigd Performance studies on Portuguese contemporary music for piano: the particular case of evocative music of elements of the Portuguese culture, met een beurs van de Portugese regering. In september is ze toegetreden tot het docentencorps van de afdeling Muziek van de Universiteit van de Minho.

In 2016 heeft Joana Gama zich, met steun van de Portugese klassieke zender antena 2, gewijd aan SATIE.150 – Een viering in de vorm van een paraplu, waarmee in Portugal de 150e geboortedag van de Franse componist Erik Satie herdacht werd. Eveneens in dat kader heeft ze naast zeventien recitals, lezingen op scholen gehouden en het boek Embryons dessechés | Embriões ressequidos gecoördineerd. Dit was een bijzondere uitgave van de gelijknamige partituur van Satie, uitgebracht door Pianola Editores op de verjaardag van de componist. Het hoogtepunt van de festiviteiten werd eind 2017 gevormd door het uitbrengen van het album SATIE.150, een door de Stichting GDA ondersteunde uitgave.

Eveneens in 2017 zijn drie projecten van start gegaan die nu nog lopen: Nocturno, een stuk over de nacht in de belevenis van kinderen, een coproductie met de choreograaf Victor Hugo Pontes en oorspronkelijke muziek van João Godinho, waarvan de partituur en cd werd uitgegeven door MPMP; at the still point of the turning world, voor piano, elektronica en ensemble, in samenwerking met Luís Fernandes, kort geleden uitgekomen op cd bij het Australische label Room40; een geheel nieuw hoofdstuk van haar werk rondom Erik Satie: I LOVE SATIE, een nieuw solorecital en Ik ben gek op meneer Satie, een recital met commentaar voor kinderen.

Begin 2018 heeft Joana Gama twee heel bijzondere uitvoeringen in Lissabon gehad: de ononderbroken vertolking van 14 uur van het stuk Vexations van Erik Satie bij de Calouste Gulbenkian Stichting in het kader van het Festival Pianomania! en een soloconcert van werken van Cage, Satie en Feldman in het nationale Pantheon, in het kader van Rescaldo Festival. | www.joanagama.com

NOTEN BIJ HET PROGRAMMA

Het werk “Viagens na Minha Terra” [Reizen door mijn land] van Fernando Lopes-Graça, waarvan de titel verwijst naar het gelijknamige boek van Almeida Garrett, geeft de naam aan dit recital. Ondanks de periode van vijftig jaar tussen de compositie van de werken “Reizen door mijn land” van Lopes-Graça en “Lume de Chão” [Kuilvuur] van Amílcar Vasques-Dias en ondanks dat de aanpak en de compositiestijlen aanzienlijk verschillen, willen beide componisten ons land op een persoonlijke wijze neerzetten. In elk van de delen van de cyclus “Viagens na Minha Terra”, gecomponeerd in 1953 en 1954, komen we verwijzingen tegen naar plaatsen, bijzonderheden of tradities van verschillende Portugese plaatsen, in een soort compilatie van de etnografische reizen van Lopes-Graça door Portugal, vaak in gezelschap van de Corsicaanse etnograaf Michel Giacometti. Zo belanden we in sterk contrasterende situaties: vanaf de ernst van de boetedoeningsprocessie in São Gens de Calvos tot het vertier van “In Alcobaça een oude fandango dansen”. Dit werk met melodieën uit de Portugese traditionele muziek wordt gekenmerkt door een immense directheid van de muzikale discours, die soms bijna grof wordt. De aanpak van Amílcar Vasques-Dias is heel verschillend in zijn relatie met Portugal en met de piano. Vasques-Dias is geboren in de Minho in het noorden en woont nu in de Alentejo, in het zuiden. In het poëtische en nostalgische Lume de Chão [Kuilvuur] zet hij indrukken, herinneringen en invloeden uit zijn jeugd in de Minho en het leven op het platteland van de Alentejo om in muziek. Tecido de memórias e afectos (Herinneringen verweven met genegenheid), is de ondertitel van deze cyclus die tussen 2003 en 2004 gecomponeerd is. Hierin tracht hij een verbinding te leggen tussen het kuilvuur uit de Alentejo en het haardvuur uit de Minho. Wat de muziek betreft onderzoekt de componist voortdurend de uiterste registers van de piano en om deze cyclus eenheid te geven, komen sommige fragmenten steeds in de verschillende stukken terug. Dit recital is het resultaat van een poëtisch-etnografische tocht door Portugal, geïnspireerd door de zin die door Saramago in zijn Stad der Blinden wordt geciteerd: “Als je kunt kijken, zie dan. Als je kunt zien, neem dan waar”.

PROGRAMMA

Amílcar Vasques-Dias (geb. 1945)
Kuilvuur – Herinneringen verweven met genegenheid

1 Aansteken
2 Dorsvloer op de heuvel
3 Steeneik van stilte
4 Zwingelen (Vlas)
5 Hekelen (Vlas)
6 Spinnen (Vlas)
7 Vlas
8 Weefgetouw – Weven
9 Bij het vuur
10 Acacia met nesten
11 Luik
12 Kersen-Brood
13 Kurkeik

Fernando Lopes-Graça (1906-1994)
Reizen door mijn land – Negentien stukken voor piano op traditionele Portugese melodieën

1 Boetedoeningsprocessie in S. Gens de Calvos
2 Op het feest van Senhor da Serra de Semide
3 In vroeger tijden danste Figueira da Foz de Lundum
4 Kerst in Ribatejo
5 In Alcobaça, een oude fandango dansen
6 In Ourique do Alentejo tijdens Sint-Jan
7 Kamperen in het Marão-gebergte
8 In São Miguel d’Acha zingen mannen en vrouwen de Gezegende toe
9 In het gebied van de Douro
10 In de plooien van de Serra da Estrela
11 In Silves zijn er geen betoverde Moorse meisjes meer
12 De Koningen toezingen in Rezende
13 In Pegarinhos zingt een oude vrouw een oud spinlied
14 In Citânia de Briteiros
15 In Monsanto in Beira, kamillen plukken
16 Op de riviermonding bij Aveiro
17 In Setúbal, een lekkere sinaasappel eten
18 In Vinhais, luisteren naar een oude romance
19 De lijsttrommels roeren zich op het feest van Senhora da Póvoa de Val-de-Lobo

PT

Viagens na Minha Terra, Portugal
Joana Gama, piano

BIOGRAFIA

Joana Gama é uma pianista que se desdobra em múltiplos projetos quer a solo, quer em colaborações nas áreas do cinema, da dança, do teatro, da fotografia e da música.

Em 2017 defendeu a tese de doutoramento Estudos Interpretativos sobre música portuguesa contemporânea para piano: o caso particular da música evocativa de elementos culturais portugueses na Universidade de Évora, como bolseira da FCT, e em Setembro passou a integrar o corpo docente do Departamento de Música da Universidade do Minho.

Em 2016, com o apoio da Antena 2, Joana Gama dedicou-se a SATIE.150 – Uma celebração em forma de guarda-chuva, que assinalou, em Portugal, os 150 anos do nascimento do compositor francês Erik Satie. Nesse âmbito, para além de dezassete recitais, realizou palestras em escolas e coordenou o livro “Embryons dessechés | Embriões ressequidos”, uma edição especial da partitura homónima de Satie, lançada pela Pianola Editores no dia do aniversário do compositor. O corolário das celebrações aconteceu no final de 2017 com o lançamento do disco SATIE.150, uma edição apoiada pela Fundação GDA.

Ainda em 2017 estreou três projectos que estão agora em itinerância: Nocturno, peça sobre a noite no universo infantil, uma co-criação com o coreógrafo Victor Hugo Pontes e música original de João Godinho, que foi editada em partitura e disco pelo MPMP; at the still point of the turning world, para piano, electrónica e ensemble, em colaboração com Luís Fernandes, que saiu recentemente em disco pela editora australiana Room40; e um novo capítulo do seu trabalho à volta de Erik Satie: I LOVE SATIE, um novo recital a solo e Eu gosto muito do Senhor Satie, recital comentado para crianças.

No início de 2018 protagonizou dois momentos ímpares em Lisboa: interpretação ininterrupta, durante 14h, da peça Vexations de Erik Satie na Fundação Calouste Gulbenkian, no âmbito do Festival Pianomania! e um concerto a solo, com obras de Cage, Satie e Feldman, no Panteão Nacional, no âmbito do Festival Rescaldo. | www.joanagama.com

NOTAS AO PROGRAMA

A obra “Viagens na Minha Terra”, cujo título nos remete para a obra homónima de Almeida Garrett, de Fernando Lopes-Graça dá o título a este recital. Apesar dos cinquenta anos que separam a composição das obras “Viagens na Minha Terra” de Lopes-Graça e “Lume de Chão” de Amílcar Vasques-Dias, e ainda que as abordagens e estilos de composição sejam consideravelmente díspares, nota-se um especial interesse por parte dos dois compositores em retratar de forma pessoal o nosso país. Em cada um dos andamento do ciclo “Viagens na Minha Terra”, composto entre 1953 e 1954, encontramos referências a lugares, especificidades ou tradições de várias localidades portuguesas, numa espécie de compilação das viagens de cariz etnográfico que Lopes-Graça foi fazendo pelo país, muitas vezes na companhia do etnomusicólogo corso Michel Giacometti. Assim somos levados a ambientes bem contrastantes: desde a solenidade da “Procissão de Penitência em São Gens de Calvos” ao ambiente dançante de “Em Alcobaça dançando um velho Fandango”. Com melodias provenientes da música tradicional portuguesa, esta obra é pautada por uma imensa frontalidade, por vezes quase rude, no discurso musical. Bem diferente é a abordagem de Amílcar Vasques-Dias na sua relação com Portugal e com o piano. Em “Lume de chão”, num ambiente poético e nostálgico, Vasques-Dias, natural de Badim (Monção) e actualmente a viver no Alentejo, transporta para a música as impressões, memórias e influências da sua infância minhota e da vida no campo alentejano. “Tecido de memórias e afectos”, o subtítulo deste ciclo composto entre 2003 e 2004, procura fazer a ligação entre o “lume de chão” do Alentejo e a “lareira” do Minho. Em termos musicais, o compositor explora continuamente os registos extremos do piano e, de forma a unificar este ciclo, o aparecimento recorrente de fragmentos nas diferentes peças. Este recital resulta assim num passeio poético-etnográfico por Portugal inspirado pela frase citada por Saramago no seu “Ensaio sobre a cegueira: Se podes olhar, vê. Se podes ver, repara”.

PROGRAMA

Amílcar Vasques-Dias (n. 1945)
Lume de chão – Tecido de Memórias e Afectos

1 Acender o lume
2 Eira do Outeiro
3 Azinheira de silêncio
4 Espadelar
5 Assedar
6 Fiar
7 Linho
8 Tear-Tecer
9 Ao lume
10 Acácia de ninhos
11 Alçapão
12 Cerejas-Pão
13 Sobreiro

Fernando Lopes-Graça (1906 – 1994)
Viagens na Minha Terra – Dezanove Peças para piano sobre melodias tradicionais portuguesas

1 Procissão de Penitência em S. Gens de Calvos
2 Na Romaria do Senhor da Serra de Semide
3 Noutros tempos a Figueira da Foz dançava o Lundum
4 Um Natal no Ribatejo
5 Em Alcobaça, dançando um velho Fandango
6 Em Ourique do Alentejo, durante o S. João
7 Acampando no Marão
8 Em São Miguel d’Acha, durante as Trovoadas, mulheres e homens cantam o Bendito
9 Em terras do Douro
10 Nas faldas da Serra da Estrela
11 Em Silves já não há moiras encantadas
12 Cantando os Reis em Rezende
13 Em Pegarinhos, uma velhinha canta uma antiga canção de roca
14 Na Citânia de Briteiros
15 Em Monsanto da Beira, apanhando a margaça
16 Na Ria de Aveiro
17 Em Setúbal, comendo a bela laranja
18 Em Vinhais, escutando um velho Romance
19 Os adufes troam na romaria da Senhora da Póvoa de Val-de-Lobo

EN

Travels in my Homeland, Portugal
Joana Gama, piano

BIOGRAPHY

Joana Gama is a pianist who unfolds in multiple projects, both solo and with collaborations in the fields of cinema, dance, theater, photography and music.

In 2017 he defended her doctoral thesis Performance studies on Portuguese contemporary music for piano: the particular case of evocative music of elements of the Portuguese culture at the University of Évora, with a scholarship by the Portuguese government and in September she joined the faculty of the Department of Music from the University of Minho.

In 2016, with the support of the Portuguese classical radio station – Antena 2, Joana dedicated herself to SATIE.150 – A celebration in the form of an umbrella, which marked in Portugal the 150th anniversary of the birth of the French composer Erik Satie. In this context, in addition to seventeen piano recitals – two in the Netherlands – , she gave lectures in schools and coordinated the edition of Embryons dessechés | Embriões ressequidos, a special edition of Satie’s homonymous score published by Pianola Editores and released on the day of the composer’s birthday. The corollary of the celebrations took place at the end of 2017 with the release of the album SATIE.150, an edition supported by the GDA Foundation.

Also in 2017 she premièred three projects: Nocturno, a piece about the night in the children’s world, a co-creation with choreographer Victor Hugo Pontes with original music by João Godinho, which score and album was released by MPMP,at the still point of the turning world, for piano, electronics and ensemble, in collaboration with Luís Fernandes, which was recently released by the australian lael Room40, and a new chapter of her work around Erik Satie: I LOVE SATIE, a new solo recital and I really like Mr. Satie, a commented recital for children.

In the beginning of 2018 she made two unique performances in Lisbon: an uninterrupted 14h performance of Vexations by Erik Satie at Calouste Gulbenkian Foundation, part of the Festival Pianomania! and a solo recital at the National Pantheon, part of Rescaldo Festival. | www.joanagama.com

PROGRAM NOTES

The piano work “Travels in My Homeland”, whose title refers to the homonymous work of Portuguese writer Almeida Garrett, by Fernando Lopes-Graça gives the title to this album. Despite the fifty years between the composition of the works “Viagens na Minha Terra” by Lopes-Graça and “Lume de Chão” by Amílcar Vasques-Dias and even the approaches and composition styles are considerably diverse, there is a special interest by the two composers in “portraying” personally their country: Portugal. In each of the movements of the cycle “Travels in My Homeland”, composed between 1953 and 1954, we find references to places, circumstances or traditions of several Portuguese districts, a sort of compilation of the ethnographical trips that Lopes-Graça did through the country often in the company of Corsican ethnomusicologist Michel Giacometti. Thus we are led to very different situations: from the solemnity of the “Penitential Procession in St. Gens of Calvos” to the dance ambiance of “In Alcobaça dancing an old Fandango.” With melodies from traditional Portuguese music, this work is guided by an immense directness, sometimes almost rude, in the musical discourse. Quite different is the approach by Amílcar Vasques-Dias in his relationship with Portugal and with the piano. In “Lume de Chão”, in a poetic and nostalgic atmosphere, Vasques-Dias, born in the North (Minho) and currently living in the South (Alentejo), transports to the music his impressions, memories and influences of hischildhood and his life in the Alentejo countryside. “Tissue of memories and affections”, the subtitle of this cycle composed between 2003 and 2004, seeks to make the link between the “Lume de chão” of Alentejo and the “fireplace” of Minho. In musical terms, the composer continuously explores the extremes of the piano and, in order to unify this cycle, there is the recurrent appearance of fragments in different movements. It thus results in a poetic-ethnographic tour of Portugal inspired by the phrase quoted by Saramago in his book “Blindness”: If you can look, see. If you can see, observe.

PROGRAM

Amílcar Vasques-Dias (n. 1945)
“Lume de chão” – Tissues of Memories and Affections

1 Light the fire
2 Threshing floor of Outeiro
3 Holm oak of silence
4 Scutching
5 Heckling
6 Spinning
7 Linen
8 Loom-Weaving
9 By the fire
10 Acacia of nests
11 Trapdoor
12 Cheeries-bread
13 Cork oak

Fernando Lopes-Graça (1906 – 1994)
Travels in my Homeland – Nineteen pieces for piano on traditional portuguese melodies

1 Penitence Procession in S. Gens de Calvos
2 Pilgrimage to the Shrine of Senhor da Serra in Semide
3 In the olden days Figueira da Foz would dance the Lundum 4 Christmas in Ribatejo
5 In Alcobaça, dancing an old fandango
6 In Ourique from Alentejo during the S. João
7 Camping in the Marão
8 In S. Miguel d’Acha, during the storms, women and men sing the Bendito
9 In the Douro valley
10 At the foot of Serra da Estrela
11 In Silves there are no more enchanted moorish maidens
12 Singing the Reis in Rezende
13 In Pegarinhos, an old woman sings an ancient spinning song
14 In Citânia de Briteiros
15 Gathering the margaça in Monsantoda Beira
16 On the estuary of Aveiro
17 In Setúbal, eating the lovely orange
18 In Vinhais, listening to an old romance
19 The adufes thunder at the pilgrimage of Senhora da Póvoa of Val-de-Lobo

Porto Caúnho, Tuttigusti & Casa Bocage

In Utrecht dineren de muzikanten in de Fundatie van Renswoude, zoals het gebruikelijk is geworden, en het eten komt van de échte Italiaanse cateraar en partner: Tuttigusti!

Ook zullen de muzikanten de Portugese bloemen in ontvangst nemen, oftewel de Porto Caúnho, van onze partners van Quinta do Caúnho!

Na afloop kan het publiek ook kennismaken met deze overheerlijk port!